Memento mori ● სიკვდილის მეტაფიზიკური მნიშვნელობა

• არსის გარდაცვალება და პიროვნების სიკვდილი

ძველინდური ეპოსის - მაჰაბჰარატას ცენტრალური ნაწილი, ბჰაგავატ გიტა (ითარგმნება, როგორც „ღმერთის სიმღერა“) ეთმობა კრიშნას დიალოგს მთავარ გმირთან, არჯუნასთან, სადაც ეს უკანასკნელი დამძიმებულია და თვლის, რომ მიუხედავად სამართლიანი ომისა, ის ვერ გაიმეტებს თავის თანამემამულეებს სიკვდილისთვის. სწორედ ამ დროს, კრიშნა იტყვის: „მაშინაც კი, თუ თვლი, რომ სხეული იბადება და კვდება, მაშინაც კი, ო არჯუნა, შენ არ უნდა მიეცე გლოვას. რამეთუ სიკვდილი გარდაუვალია მისთვის, ვინც იბადება ხოლო დაბადება გარდაუვალია მისთვის, ვინც კვდება. ნუღარ იგლოვებ იმას, რაც გარდაუვალია. დაბადებამდე და სიკვდილის შემდეგ, ყველა არსება განუხორციელებელი [unmanifested] და უხილავია სხეულის თვალისთვის. ისინი ხორციელდებიან მხოლოდ დაბადებასა და სიკვდილს შორის. ღირს კი ეს გლოვად? [...] ო არჯუნა, სული [იგულისხმება Atman, უნივერსალური და საბოლოო რეალობა], რომელიც ბუდობს ყველა არსების სხეულში მარადიული და უკვდავია. მაშასადამე, ნურავის იგლოვებ. [...] სული არ ხორციელდება [მიწიერ] არსებობაში და არასოდეს წყვეტს არსებობას. ის დაუბადებელია, მარადიულია, მუდმივია და პირველყოფილია. სული არ ქარწყლდება, როცა სხეული კვდება.“

აღნიშნული ტექსტი განსაკუთრებით რთული აღსაქმელია დასავლური ცივილიზაციის გონისთვის, რამდენადაც დასავლელის პარადიგმა სამყაროს შესახებ აგებულია ინდივიდუალიზმზე და შესაბამისად, სულის ცნებაც დაყვანილია რაოდენობრივ ელემენტზე, კერძოდ, არსებობს იმდენი ინდივიდუალური სული, რამდენი ადამიანიცაა. მაშასადამე, აბრაამული ტრადიციის რელიგიებისთვის, როგორებიცაა იუდაიზმი, ქრისტიანობა და ისლამი, ერთი შეხედვით, ატმას ცნება მიუღებელი უნდა იყოს. თუმცა სინამდვილეში წინააღმდეგობა ფიქტიურია, რაც იმას ნიშნავს, რომ განსხვავება ზედაპირულია და გამოიხატება მხოლოდ ეგზოთერიზმში ე.ი. ტრადიციული რელიგიების/მოძღვრებების დოგმატურ სწავლებაში. მიუხედავად ამისა, ჭეშმარიტი ეზოთერიზმი, რომელიც მეტაფიზიკურ პრინციპს შეესატყვისება და ყველა ტრადიციულ რელიგიაში/მოძღვრებაში გვხვდება, არათუ არ ეწინააღმდეგება ჩვენ მიერ ნახსენებ მსჯელობას, არამედ ცალსახად ადასტურებს მას.

მაგალითად, კაბალა (როგორც იუდაიზმის ეზოთერიზმი) ყოველივეს პირველწყაროდ მიიჩნევს ეინ სოფს (אין סוף - ითარგმნება, როგორც უსაზღვრო, შეუცნობელი), რომელიც წარმოადგენს ღმერთის მანიფესტაციამდელ წინასახეს. ზოჰარის წიგნის თანახმად, ეინ სოფი არის ღმერთის უფორმო მდგომარეობა სამყაროს შექმნამდე, როცა არსი ჯერ არ იყო განხორციელებული და მაშასადამე მას [ღმერთს] არ ჰქონდა სახელი. შესაბამისად, კაბალა კრძალავს ამ მდგომარეობისთვის რაიმე სახელის დარქმევას. მხოლოდ მას შემდეგ, რაც შეიქმნა სამყარო და ადამ კადმონი (ადამის ჯერ განუხორციელებელი/ხორცშეუსხმელი წინასახე, რომელსაც ღმერთი იყენებს თავის ჭურჭლად) მან [ღმერთმა] ინება, რომ მოხსენიებულიყო ტეტრაგრამატონად (ნიშნავს 4 ასოს, יהוה (YHWH), ხშირად იწოდება, როგორც იაჰვე, თუმცა მისი ზუსტი დასახელება უცნობია). აღსანიშნავია, რომ ეგზოთერიზმსა და ეზოთერიზმს შორის განსხვავება გვხდება აღმოსავლურ რელიგიებში/მოძღვრებაშიც. მაგალითად, ბუდიზმისა და კონფუციონიზმისგან განსხვავებით (რომლებიც დისციპლინაზე არიან დაფუძნებულნი), დაო დე ძინის სახით წარმოდგენილი ჩინური ეზოთერიზმი საუბრობს უნივერსალურ დაოზე, რომელსაც არ შეიძლება დაერქვას სახელი, რადგან „დაო, რომელიც სახელდებულია, არ არის ჭეშმარიტი დაო“. ნაცვლად იოგა/მედიტაციით (ბუდიზმი) ან მკაცრი მორალური წესრიგის დაცვით (კონფუციონიზმი) მიღწეული ნირვანისა, დაო დე ძინი გვთავაზობს ვუ ვეის (無為 იგივე ძალდაუტანელი ქმედება), რომელიც სრულად შეესატყვისება მეტაფიზიკურ პრინციპს. დაო ამ შემთხვევაში არსებითად იგივეა, რაც ატმა, ხოლო ვუ ვეი კი არის გზა/ხელოვნება, რითაც ადამიანი თავისუფლდება-რა ინდივიდუალიზმისგან, უბრუნდება პირველწყაროს და ამგვარად წყდება ყველა სახის წინააღმდეგობა (გურჯიევის მიერ ნახსენები ე.წ. „ცბიერი კაცის გზა“ არსებითად შეესატყვისება ვუ ვეის, რაზეც ჩვენ ამჟამად არ შევჩერდებით).

საკითხის უკეთ აღსაქმელად აუცილებელია მოვიხმოთ უდიდესი მეტაფიზიკოსის, რენე გენონის ნაშრომი „კაცი და მისი არსობა ვედანტას მიხედვით“ (Man and His Becoming According to the Vedanta), სადაც ერთმანეთისგან ნათლადაა გამიჯნული Self (ფრანგ. Soi) და ეგო. აქვე უნდა დავაზუსტოთ, რომ ტერმინ Self-ს არანაირი საერთო არ აქვს მის ფსიქოანალიზისეულ მნიშვნელობასთან. განსაკუთრებით ეს ეხება კარლ იუნგის მიერ ამ ტერმინის გამოყენებას, რომლის ცენტრშიც ეგოა. გენონი ნათლად მიჯნავს ამ საკითხს და აღნიშნავს, რომ ტერმინ Self-ში მოიაზრებს ატმას (Atman). აქვე ის ხმარობს ტერმინ personality-ს, თუმცა აკონკრეტებს, რომ ეს არ გამოიყენება სიტყვის ყოველდღიური მნიშვნელობით და მასში არ იგულისხმება ინდივიდის პიროვნული თვისებები. ტერმინის ქართულ შესატყვისად შეგვიძლია მივიჩნიოთ უნივერსალური ნირი, რომელიც არ არის ინდივიდუალიზებული. მაშასადამე, ნირი წარმოადგენს ტრანსცედენტულ და მუდმივ პრინციპს, რომლისთვისაც განხორციელებული (manifested) არსება, მაგალითად ადამიანი, სხვა არაფერია თუ არა გარდამავალი ცვლადი, რომელსაც არ ძალუძს პრინციპზე რაიმე სახის ზეგავლენის მოხდენა. ბუნებით უცვლელი, ნირი ავითარებს თავის შესაძლებლობებს განხორციელების (მანიფესტაციის) ყველა ცვლადი მიმართულებით, რომელთა რაოდენობაც არის უსასრულო, სადაც თითოეული ცვლადი არის სასრული. ნირი, შესაბამისად, არის პრინციპი, რომლითაც არსის ყველა მდგომარეობა არსებობს შესაბამის ხარისხში. ამასთან, უნივერსალური არსებობა თავის თავში მოიცავს როგორც განხორციელებულ (manifested) ასევე განუხორციელებელ (non-manifested) მდგომარეობებს. უნივერსალური სულის (Atman, Self) მრავალგანზომილებიანი არსებობა, მაშასადამე, წარმოადგენს უმაღლეს მეტაფიზიკურ ჭეშმარიტებას, სადაც ადამიანი, თუნდაც განვითარების მწვერვალში, მაინც ვერ ჩაითვლება სრულყოფილ არსებად, არამედ მხოლოდ არსის კონკრეტულ მდგომარეობად, რომელიც ექვემდებარება არსებობის განპირობებულობას.

სწორედ ამ საკითხების უკეთ აღსაქმელად, გენონი თავის წიგნში „ჯვრის სიმბოლიკა“ (The Symbolism of the Cross) იშველიებს ქრისტიანობის ცენტრალურ სიმბოლოს - ჯვარს, რომელიც ამავდროულად ყველა სხვა ტრადიციაშიც გვხვდება, და გვთავაზობს სრულყოფილ მეტაფიზიკურ განმარტებას. გენონის თანახმად, ჯვრის ჰორიზონტალური ღერძი წარმოადგენს არსის ერთი კონკრეტული განსხეულების გაშლას. ეს შეიძლება აღქმულ იქნეს, როგორც ერთი არსების არსებობა სხვადასხვა რეალობაში და ასევე ერთი მდგომარეობის განსხეულება მისთვის დამახასიათებელ ყველა ცვლადში (ე.ი. ხდომილობის სრულად მოცვა). რაც შეეხება ვერტიკალურ ღერძს, ის განასახიერებს არსის სხვადასხვა მდგომარეობას (უმდაბლესიდან უმაღლესამდე), რომლის ილუსტრაციისთვის შეგვიძლია მოვიშველიოთ ამონარიდი ისლამური ეზოთერიზმის - სუფიზმის ცენტრალური ფიგურის, ჯალალ ედ-დინ რუმის (მევლანას) საყოველთაოდ ცნობილ მასნავიდან:

„მე ქვა ვიყავი, მოვკვდი ქვად და მცენარედ მოველ,

მოვკვდი მცენარეც და ბუნაგი ცხოველში ვპოვე.

მოვკვდი ცხოველიც და ვიქეცი ადამის ტომად,

მოვკვდები აქაც, მაგრამ განა მაშინებს კვდომა!“

ზემოთ მოხსენიებული მაგალითებით ჩვენ შევეხეთ სიკვდილის მეტაფიზიკურ არსს, რაც უნივერსალური სულის (atman) განსხეულებაში გამოიხატება, სადაც ჯვრის ვერტიკალური ღერძი არის სხვადასხვა მდგომარეობების ერთობლიობა, ხოლო ჰორიზონტალური ღერძი კი კონკრეტული მდგომარეობის (იქნება ეს მცენარე, ადამიანი თუ ზემდგომი არსება) განსხეულების ცალკეული შემთხვევები (ხდომილობა). თუმცა მნიშვნელოვანია საკითხის დანახვა ეგოს (ინდივიდის) მონაწილეობითაც. აქვე უნდა ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ ეგო წარმოადგენს არსის კონკრეტული მდგომარეობის (ამ შემთხვევაში, ადამიანის) მხოლოდ ერთ-ერთ მახასიათებელს, რომელსაც დამოუკიდებლად არსებობა არ ძალუძს. ის არის მეტაფიზიკურის ავატარი მიწიერში, რომელიც არსის მომდევნო (ჯვრის ვერტიკალურ ღერძზე საფეხურებრივად უფრო მაღალ) მდგომარეობაში განსხეულებისას წყვეტს არსებობას. სიკვდილი კი ამ შემთხვევაში კატალიზატორის ფუნქციას ასრულებს, რომელსაც არსი ერთი მდგომარეობიდან მეორეში გადაჰყავს ხოლო თავად კი უცვლელად უბრუნდება პირველსაწყისს. ამ პროცესს ზუსტად შეესატყვისება ქართული სიტყვა - გარდაცვალება.

საკითხის კიდევ უფრო ცხადად აღსაქმელად უნდა მოვიშველიოთ კიდევ ერთი დიდი მეტაფიზიკოსის, ანანდა კოომორასვამის განმარტება, რომლის თანახმადაც, ცნობიერი არის მუდმივი დინება, სადაც ერთსა და იმავე წყალში ორჯერ ვერ ჩადგამ ფეხს. ამასთან ყოველ ინდივიდუალურ დინებას რომელსაც აქვს დასაწყისი, აუცილებლად აქვს დასასრულიც. იმ შემთხვევაშიც კი თუ ჩავთვლით, რომ ინდივიდუალური ცნობიერება შეიძლება გადაურჩეს სხეულის სიკვდილს, ჩვენ მაინც ვერ გვექნება საბოლოო პასუხი იმაზე, რომ ამგვარი პიროვნულობა იქნება მარადიული. ჩვენ ამ საკითხებს განვიხილავთ, რადგან კაცობრიობა უკვდავებაში გულისხმობს სწორედ პიროვნულობის (ეგოს) უკვდავებას, რაც საბოლოო ჯამში ვერ სცემს პასუხს სიკვდილის მეტაფიზიკური არსის შესახებ შეკიტხვას. ტრადიციული სწავლება გვეუბნება - „შეიცან თავი შენი“ (მეტაფიზიკურთან უფრო ახლოს მდგომი თარგმანია - შეიცან ნირი/Self შენი), რასაც ადამიანი არასწორად აიგივებს ეგოსთან. ჩვენ უნდა გავიხსენოთ, რომ პიროვნება მხოლოდ ნიღაბია, ხოლო სამყარო კი სცენა და მაშასადამე, ფრიად მიამიტურია იმის მტკიცება, რომ მსახიობი და როლი ერთი და იგივეა. „მე“ არც ვიქრობ და არც ვხედავ, მაგრამ [ჩემში] არის ის ვინც ხედავს, ესმის, ფიქრობს და მოქმედებს ჩემი მეშვეობით. ეს არის არსი, ცეცხლი, სული ან სიცოცხლე, რომელიც იმდენადაა ჩემი, რამდენადაც შენი ან ნებისმიერი სხვის და რომელიც არასდროს ხდება ვინმე კონკრეტული. ეს არის პრინციპი, რომელიც განსხეულდება სხეულიდან სხეულში. ეს არის ის, რომელიც არასოდეს იბადება და მაშასადამე, არასოდეს კვდება, თუმცა ცხადდება ყოველი დაბადებისას და ყოველი სიკვდილისას.

მაშასადამე, ჩვენ ვხედავთ, რომ სიკვდილის (კვდომის) ჭეშმარიტი მეტაფიზიკური არსი მდგომარეობს მის კატალიზატორულ ფუნქციაში. რაც შეეხება ჩამოყალიბებულ მიწიერ სტერეოტიპებს, ეს მხოლოდ ეგოს (როგორც ინდივიდუალურის, ასევე კოლექტიურის) მიერ შექმნილი ხელოვნური პარადიგმებია. საქმე იმაშია, რომ ჭეშმარიტი მეტაფიზიკური სიკვდილი აუცილებლად იწვევს ინდივიდუალური პიროვნულობის ანულირებას. ადამიანი, რომელიც იყურება მხოლოდ პირადი გადმოსახედიდან, განწირულია გარდაუვალი განადგურებისთვის. როდესაც უნივერსალური სული განსხეულდა ადამიანში, ერთი მხრივ ვერტიკალური ღერძის კონკრეტულმა (ადამიანურმა) მდგომარეობამ და, მეორე მხრივ, თავად განსხეულების (მანიფესტაციის) შინაარსმა განაპირობეს გარდაუვალი გაორება სულსა და სხეულს შორის. ეს მომენტი ტრადიციულ სწავლებაში აღწერილია, როგორც სიკეთისა და ბოროტების ხის ნაყოფის მიღება. თუმცა ყველა სახის ოპოზიცია ფიქტიურია და განწირულია გარდაუვალი გამთლიანებისთვის. მაშასადამე, ჯვარცმული ქრისტე, რომელიც იმყოფება ბოროტი და კეთილი ავაზაკების შუაში, გვევლინება სიცოცხლის ხის (Tree of life) მეტაფიზიკურ სიმბოლოდ, რომელიც აერთიანებს არსებულ ოპოზიციას და ადამიანურ მდგომარეობას გარდაცვლის ვერტიკალური ღერძის ზემდგომ საფეხურში, სადაც სულიერი მიზიდულობის ცენტრის გრავიტაცია სჭარბობს მიწიერისას. რენე გენონი ამ ფენომენს ღვთაებრივ მოწვევას/შთაგონებასუწოდებს (იხ. ჯვრის სიმბოლიკა, თავი IX და შემდგომნი).

რაც შეეხება იმას, რომ ხორციელი სიკვდილის შიში მხოლოდ ეგოს გამოგონილი კონსტრუქციაა, ამაზე მეტყველებს შემდეგი დაკვირვებაც. ადამიანის სხეულს გააჩნია თანდაყოლილი ინსტინქტები, რომლებიც სხეულის თვითგადარჩენისთვის აუცილებელია. აღნიშნული ინსტინქტები წარმოდგენილია ყველა სახის ცოცხალ ორგანიზმში. ინსტინქტების გაჩენა გამოიწვია გარდაუვალმა აუცილებლობამ ანუ გარემომ, რომელიც სავსეა სიკვდილის საშიშროებით. თუმცა აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ მხოლოდ ადამიანს ძალუძს იფიქროს და ეშინოდეს ჯერ დაუდგომელი, მომავალი სიკვდილის. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მხოლოდ ადამიანს აქვს გაცნობიერებული, რომ მოკვდავია. ისმის შეკითხვა თუ რამ გამოიწვია მოკვდავობის კონსტრუქციის ცნობიერში ამოტანა და ცივილიზაციის სწორედ მასზე დაფუძნება. ინსტინქტების გაჩენის ანალოგიის გამოყენებით ჩვენ ვასკვნით, რომ სიკვდილის ცნობიერში ამოტანა სხვა არაფერი იყო თუ არა რეაქცია რაღაცაზე, რაც არის სიკვდილის ჭეშმარიტი, მეტაფიზიკური არსი. ეგოს რომ არ ამოეტანა მოკვდავობის შიშის კონსტრუქცია ცნობიერებაში, ადამიანურ მდგომარეობაში განხორციელებული არსი მიდრეკილი იქნებოდა იმისკენ, რომ რაც შეიძლება სწრაფად გამოეცვალა ცვლადი (მიწიერი სხეული), რათა ასულიყო (გარდაცვლილიყო) ზემდგომ საფეხურზე. მაშასადამე, არსი მიისწრაფის განღმრთობისკენ, რა დროსაც ის კვდომას იყენებს მხოლოდ ინსტრუმენტად. სიკვდილის კი მხოლოდ ეგოს ეშინია, რომელიც აგებს ფიქტიურ კონსტრუქციებს და ცდილობს მეტაფიზიკური ფორმების მიწიერი (დამახინჯებული) ასლების შექმნით დაატყვევოს არსი განვითარების კონკრეტულ მდგომარეობაში (ამ შემთხვევაში ადამიანურში). შესაბამისად, სიკვდილის შიში სხვა არაფერია თუ არა მეტაფიზიკურ საფუძველს გამოცლილი ფიქცია. რამდენადაც შიშზე ჩამოვარდა საუბარი, აქვე უნდა განვმარტოთ, რომ ერთადერთი შიში, რასაც აქვს საფუძველი (თუმც მხოლოდ მიწიერი) ეს არის ფიზიკური ტკივილის ან ფსიქიკური ტანჯვის შიში. თუმცა ამ საკითხებზე ამჯერად არ შევჩერდებით.

• სიკვდილის მეტაფიზიკური დანიშნულება

რამდენადაც ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ სიკვდილის მეტაფიზიკურ არსზე, ახლა უნდა შევეხოთ მის დანიშნულებას, რაც მიწიერ რეალობაში წარმოადგენს კონკრეტულ ფუნქციას, გამოხატულს უნივერსალურ თანაზომიერებაში. მიწიერი ცხოვრება უსამართლო და უთანასწოროა. მაშასადამე, სიკვდილი წარმოადგენს საბოლოო მეტაფიზიკურ ინსტანციას, რომელიც საყოველთაო გამათანასწორებელის როლში გვევლინება. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მიწიერ რეალობაში სიკვდილის დანიშნულება უტოლობის ტოლობად გარდაქმნაში გამოიხატება. სიკვდილის, როგორც თანასწორობის უმაღლესი მეტაფიზიკური ინსტანციის როლი ზუსტადაა წარმოჩენილი ვეფხისტყაოსანში, სადაც აღნიშნულია:

„ვერ დაიჭირავს სიკვდილსა გზა ვიწრო, ვერცა კლდოვანი;

მისგან ყოველი გასწორდეს, სუსტი და ძალგულოვანი.“

საკითხი კიდევ უფრო სრულად აქვს განმარტებული ნიკოლოზ ბარათაშვილს, რომელმაც ეს შემდეგნაირად ახსნა:

„თვითონ მეფენიც, უძლეველნი, რომელთ უმაღლეს

ამაო სოფლად არღა არის სხვა რამ დიდება,

შფოთვენ და დრტვინვენ და იტყვიან: „როდის იქნება,

ის სამეფოცა ჩვენი იყოს?“ და აღიძვრიან

იმავ მიწისთვის, რაც დღეს თუ ხვალ თვითვე არიან!..“

მაშასადამე, რომ არა სიკვდილი, მივიღებდით სრულ უსამართლობას (დისბალანსს), სადაც მეტაფიზიკური ზომიერება იქნებოდა დარღვეული (რაც შეუძლებელია), რადგან ის ვინც წარჩინებულია მიწიერ სამყაროში იცოცხლებდა მუდმივად, ხოლო ყველა სხვა კი გარდაუვლად მოკვდებოდა. ეს კარგი მაგალითია იმისა, რომ მიწიერ სამყაროში ჭეშმარიტ, საბოლოო წესრიგს ადგენს სწორედ მეტაფიზიკური რეალობა, რომელიც იერარქიულად იქვემდებარებს მიწიერს.

აქვე უნდა აღვიშნოთ, რომ სიკვდილის „ხარვეზიანი“ არსებობის შემთხვევაში, უსამართლობის მსხვერპლნი იქნებოდნენ ასევე (და უფრო მეტადაც) მიწიერად წარჩინებულნიც, რადგან სხვათაგან განსხვავებით, ისინი სამუდამოდ დარჩებოდნენ გამომწყვდეულნი ერთ კონკრეტულ (ადამიანურ) მდგომარეობაში და მათი მეშვეობით არსი ვერ გარდაიცვლებოდა ზემდგომ მდგომარეობებში.

შესაბამისად, რუსთაველის სიტყვები: „სჯობს სიცოცხლესა ნაზრახსა, სიკვდილი სახელოვანი!“ - შეგვიძლია გავიგოთ არა მხოლოდ ქშატრიული განმარტებით, რომ ვაჟკაცურად (ბრძოლაში ან სხვა სიქველეში) სიკვდილი სჯობს ლაჩრულ სიცოცხლეს, არამედ ბრაჰმანული სწავლების შესაბამისადაც, რომ სიკვდილი, თავისი მეტაფიზიკური არსით, უფრო დიდია (სახელოვანია) ვიდრე სიცოცხლე მიწიერ წუთისოფელში.

• ტრანსჰუმანიზმი და პოსტ-ლიბერალური ეპოქის მიერ არსის დატყვევების მცდელობა

მართალია ჩვენ არ გვსურს დავაბინძუროთ მეტაფიზიკური გარდამოცემა, თუმცა მიწიერი პერიპეტიებისა და კალი-იუგას ყველაზე ბნელი ფაზის გათვალისწინებით, რომელშიც ამჟამად იმყოფება კაცობრიობა, საჭიროდ ვთლით ორიოდ სიტყვით შევეხოთ პოსტმოდერნისა და თანამედროვე ლიბერალიზმის მანკიერების აპოთეოზის გამოვლინებას, რაც ტრანსჰუმანიზმში (და ასევე პოსტჰუმანიზმში) გამოიხატება. ეს მიმდინარეობა სათავეს იღებს სილიკონის ველიდან და მიზნად ისახავს ფიზიკური უკვდავების მიღწევას ადამიანის სხეულის კიბორგიზაცია-რობოტიზაციით ან/და მისი გონების ხელოვნურ ინტელექტთან შეერთების გზით. რომ არაფერი ვთქვათ საკუთრივ იდეების სამეცნიერო ფანტაზიის ჟანრზე, რომელიც განწირულია გარდაუვალი კრახისთვის თერმოდინამიკის მეორე კანონის (ენტროპიის) გამო, ეს იდეები თავის თავში მოიცავენ უდიდეს ბოროტებას, რაც არსის საბოლოო დატყვევების სურვილში გამოიხატება. შესაბამისად, ტექნოლოგიური პროგრესი, დღევანდელი გაგებით, არა სიკვდილის დამარცხების, არამედ სიცოცხლის უარყოფისკენაა მიმართული. ლიბერალიზმის სასტიკი დამოკიდებულება უნივერსალური სიცოცხლისადმი კარგად გამოიხატება ასევე მის მიდგომასთან აბორტის მიმართ. მთელი პარადიგმა, რომ დაუბადებელი ნაყოფი არ არის მიწიერი ადამიანის თანასწორი, წარმოაჩენს ამ მიმდინარეობის დესტრუქციულ და სასტიკ სახეს. მართლაც, პოსტ-მოდერნი სხვა არაფერია თუ არა არსისგან დაცლილი მატერიის ფეტიში. ლიბერალებს კი უნდა შევახსენოთ მათი მამის, კარლ პოპერის სიტყვები, რომ მიწიერი სამოთხის შექმნის ნებისმიერი მცდელობა ჯოჯოხეთს აწარმოებს.

13 იანვარი 2021